Page 10 - PCCI Dergisi Eylül - Ekim Sayısı 2014
P. 10
Makale
Bahadır Uğur Altun
Yüksek Kimyager
Ar-Ge Merkezi
Kayalar Kimya San. ve Tic. A.Å.
Boya veVerniklerdeYangın Geciktirici Sistemler
Ahşap kaplama amacıyla kullanılan malzemelerin ba- polimer zincirlerinin küçük parçalara veya moleküllere
şında boya ve vernikler gelmektedir. Her geçen gün parçalanmasıyla ortam daha yanıcı hale gelir [1].
gelişen teknoloji beraberinde yeni ihtiyaçlar doğur-
maktadır. Boya ya da vernik formüllerinde kullanılan Yanma için ısı, oksijen ve yakıtın bir araya gelmesi gerekir.
kimyasalların pek çoğu yanıcı malzemelerdir ve ahşap Alevlenmeyi geciktirici olarak kullanılan kimyasallar, yan-
malzemelerle birleştirildiğinde tehlike çok daha yük- mayı önleyen veya geciktiren maddelerdir. Yanma olayı-
sektir. Ahşap malzemelerin, kullanılan boya ya da ver- nın aşamalarından yanıcı maddenin ısınması, bozunması,
nikle yangına karşı dirençli hale getirilmesi mümkündür. tutuşması ve alevin büyümesi adımlarından birisinde etki
Bununla ilgili dünya genelinde pek çok çalışma ve ticari ederler ve yanma için gerekli olan ısı, oksijen ve yakıt fak-
ürün bulunmaktadır. törlerinden birisini veya birkaçını ortadan kaldırarak ya
da sınırlayarak yanmayı durdurur veya yavaşlatırlar.
Yangına karşı koruyucu bu ürünler aynı zamanda çok
riskli toksik ve zehirli olabilmektedir. İnsanlar yangından Genelde alev geciktiricilerden iki görev istenir. Öncelikle
korunurken, zehirli gaz çıkışı ise ölümlerine sebep alev geciktirme etkisine sahip olmak ve daha sonra içine
olmaktadır. Geliştirilen ahşap koruyucuların zehirli gaz katıldığı ana malzemenin işlenme özelliklerine zarar ver-
çıkışına sebep olmaları engellenmeli, özellikle halojen memek/uygun olmak. Alev geciktirici ilavesi, ateşe karşı
Boya, Yapı Kimyasalları, İzolasyon Dergisi / Eylül-Ekim 2014 içermeyen ürünlerin kullanılması yaygınlaştırılmalıdır. oluşturulan direncin bir ölçüsüdür. Sonuçta, tüm organik
Diğer yandan yangın geciktirici ahşap kaplamalar için ve inorganik malzemeler yanar. Ancak alev geciktiricilerin
uluslararası geçerlilikte test standartları bulunmaktadır. önemi, katastrofik yanmayı geciktirmek veya yangın hasa-
Ticari amaçla çıkarılan ürünlerin genellikle testlere rını en aza indirmektir. Alevlenmeyi geciktiricilerin, poli-
uygunlukları göz ardı edilmektedir. merin yanmasını belli süre engellemesi veya yavaşlatma-
sı ile yanma yerinden uzaklaşma zamanı artar, yanma ısısı
Yangın kimi zaman doğal bir afettir ancak genellikle in- önemli derecede azaltılır, %50 daha az malzemenin yan-
san kaynaklı olarak oluşur. Yangın her yıl pek çok insa- ması sağlanır, zehirli gaz çıkışında ciddi miktarda azalma
nın ölümüne ya da yaralanmasına, maddi kayıplara ve gerçekleşir.
tarihi eser kayıplarına sebep olmaktadır. Özellikle yan-
gın çıktıktan sonra kaçış süresinin oluşturulması ya da Günümüzde çok farklı çeşitte kimyasal katkı kullanılarak
arttırılması pek çok kaybın önlenmesinde hayati öneme yangın geciktiricilik özelliği kazandırılabilir. Bunlar başlı-
sahiptir. ca halojen içeren, halojen içermeyen ve inorganik katkılar
olarak sınıflandırılabilir. Halojen içerikli katkılar yandıkları
Ev, işyeri veya sinema, tiyatro gibi yerlerde boya ya da zaman sağlığa son derece zararlı gazlar bırakırlar ve bun-
vernik uygulanmış sandalye, masa, kapı, mobilya türü lar da insan sağlığı olumsuz yönde etkiler. Bu kimyasal-
eşyalar yaygın kullanılır. Polimerik malzeme içeren kap- ların bazıları Avrupa kimyasal tüzüğü REACH tarafından
lamaların yanması sırasında ısı ile birlikte yanma ürünü yasaklanmıştır. Yeni teknoloji katkılar, özellikle halojen
8 zehirli ve zararlı gazlar ortaya çıkar. Ayrıca, ısı etkisiyle içermeyen fosfat bazlı kimyasallardır. Bunların içinde ka-