Page 34 - PCCI Dergisi Mayis - Haziran 2015 Sayısı
P. 34

Osmanlı Mimarisi

                                                                                                                                                                                   Hazırlayan: B. Serhat Cengiz

                                                                       Erken Dönem Osmanlı Mimarisi
                                                                                ve Topkapı Sarayı

    Boya, Yapı Kimyasalları, İzolasyon Dergisi / Mayıs - Haziran 2015  Erken Dönem Osmanlı Mimarisi, Anadolu Selçuklu sanatı            lanan kubbeler, sütün veya ayaklar üzerinde oturtulmuş-
                                                                       ile Klasik Osmanlı sanatı arasında bir geçiş dönemini ifa-       tur. Genel olarak ibadet mekanın üzeri kubbeyle örtülüdür
                                                                       de etmektedir. Bu dönem, Osmanlı Devletinin kuruluşuyla          ve bütünsel hacim etkisi yaratmaktadır.
                                                                       başlamış, İstanbul’un fethiyle sona ermiştir.                    İznik Yeşil Cami (1378), Çandarlı Halil Paşa tarafından mi-
                                                                       İstanbul’un fethi, sadece Osmanlı Devleti için değil, dünya      mar Hacı Musa’ya yaptırılan bu eser, tek kubbeli Osman-
                                                                       tarihi için de bir kırılma etkisi yaratacak nitelikte bir olay-  lı camileri arasında yer almaktadır. Yapının merkezinde di-
                                                                       dı. Doğal olarak bu kırılma etkisinin Osmanlı Devleti’nin        limli kubbe, yanlarda ise aynalı tonoz yer almaktadır. Se-
                                                                       ekonomik, siyasi ve kültürel alanlarında olduğu gibi, mi-        kizgen yüksek bir kasnağa oturan bu dilimli kubbe, üç bö-
                                                                       mari alanda da önemli bir yansıması olduğunu söyleyebi-          lümlü son cemaat yerini örtmektedir. Bir üst örtü sistemi
                                                                       liriz. Topkapı Sarayı bu fetihten sonra inşa edilmiş ve son-     olan tonoz, bir kemer gözünün kesiksiz olarak devam edil-
                                                                       raki dört asır boyunca imparatorluğun yönetim ve kültürel        mesiyle elde edilir ve yarım silindir formundadır. Aynalı
                                                                       merkezi olma özelliğini sürdürmüştür.                            tonoz ise üst kısmındaki plaka ile diğer tonoz türlerinden
                                                                       İstanbul fethiyle birlikte Osmanlı Mimarisi’nde erken dö-        ayrılır. Aynalı tonoz, Erken Dönem Osmanlı Mimarisi’nde
                                                                       nem sona ermiş, yerini klasik dönem mimari anlayışı al-          sıklıkla kullanılmıştır.
                                                                       mıştır. Ancak klasik dönemin etkisinin, İstanbul’un fethin-
                                                                       den önce kendisini göstermeye başladığını söylememiz
                                                                       yanlış olmaz. Edirne Üç Şerefeli Cami ile başlayan merke-
                                                                       zi kubbe anlayışı bundan sonraki dönemlerde Osmanlı mi-
                                                                       marisinin ana çizgisini oluşturmuştur.
                                                                       Erken Dönem Osmanlı Mimarisi sürecinde, İznik başta ol-
                                                                       mak üzere Bursa ve Edirne’de birçok mimari eser inşa edil-
                                                                       miştir. Bu eserler arasında ağırlıkla camiler, yanı sıra med-
                                                                       rese ve türbeler yer almaktadır.

                                                                       1. Camiler
                                                                       Erken Dönem Osmanlı Mimarisi sürecinde inşa edilen ca-
                                                                       miler dört ana gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar planlarına
                                                                       göre tek kubbeli camiler, ters T planlı camiler, çok kubbeli
                                                                       camiler, merkezi kubbeli camiler olarak nitelendirilmekte-
                                                                       dir. Osmanlı mimarisinin asli unsuru olan kubbeler, aslın-
                                                                       da toplu ve geniş bir mekan oluşturma mantığına dayan-
32                                                                     maktadır. Merkezi, yarım, çeyrek gibi farklı formlarda tasar-    İznik Yeşil Cami, Fotoğraf: Szoszv
   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39